VAHİY:

Vahiy; Cenâbı Hakk’ın bütün varlıklara yönelik kapsamlı ve genel ilâhi hitabıdır.

Vahiy; hislerle anlaşılamayan hususlardan haber vermek olup, kasıtsız ve bir zorlama olmadan insanın nefsinde ortaya çıkar.

İnsan vahyi; hislerini kullanmayı bıraktığı uyku halinde, bedenin sakin, hislerin sessiz kaldığı uyanıklık halinde ya da uykuda veya uyanık iken ses ve ilham şeklinde alır.

Cenâb-ı Hakk’ın hitap etmesi, sufilere göre ilhamdır. İlham bir şeyi veya bir mânâyı kalbe üflemektir. Bu durum, kalbe türlü şekilde, harfsiz, sessiz ve vâsıtasız olarak veya vâsıtalar ile veya rüya ile doğar.

Vahiy ve ilham arasında fark yoktur. Peygamberlere gelen habere vahiy, Ehlullâha ve Velilere gelene ilham denir. Velilerin kerameti bir nevî ferâsettir. Ferâset gaybî hükümleri görmek olup, direk müşâhededir. Müşâhede kalp gözü ile görmektir.

Tanrı bütün mevcudata; insan, hayvan, gök, yer, dağ, ağaç ve her şeye vahyini iletir. Arının bal vermesi, bebeğin doğar doğmaz annesinin memesini alması ilâhi vahyin sonucudur.

İnsanda bulunan saç, deri, et, sinir, kan, rûh, nefs ve tırnak her şey, Tanrı’nın kendisine tecelli ettiği vahiy sayesinde fıtraten (yaradılış gereği) Allah’ı bilir. Çünkü hiç bir canlı vahiyden yoksun değildir.

Allah’ın bütün yaratıklara hitabı vahiy iledir. Vahiy; işaret, kitap ve risale demektir. Her ne şekilde olursa olsun, öğrenmesi için başkasına ulaştırdığın her şey, vahiydir. Çünkü vahiy anlamanın, anlatmanın ve anlaşılanın aynısıdır.

Feyz ilahi âlemden gelir. Rûha ulaşır. Rûh o feyzi kalbe ulaştırır. Kalp duyulara ulaştırır. Duyular ise o feyze uygun işler yapar. Kalp kararırsa ilâhi feyz kapıları da kapanır.

İnsan kalp aynasına yönelip zikir ve Kur’ân okumakla onu parlattığında, bir nûr meydana gelir. Allah’ın da bütün var olanların üzerine yayılmış bir nûr’u vardır ki, bu nûr’a  ‘’varlık nûru’’ denilir. İki nûr birleştiğinde bilinmezler, bulundukları hâle göre ortaya çıkarlar. Vahiy, Allah’ın söz olarak kalplere ulaştırdığı Şey’dir.

Hz. Peygamberin vahyi ilk olarak rüyalarla başlamıştır. Rüya; Allah’ın Müslüman’lar için vahiyden geriye bıraktığı kısımdır ve peygamberliğin bir parçasıdır.

Vahiy hız ve otoritedir. Düşünce gücü, ışık hızından dahi hızlıdır ve vahiy otoriteyi gerektirir. Bir şey sana egemen olup, kör ve sağır eder ve düşüncenle tedbirin  arasına girip, hükmünü sana geçirir ise, işte  ‘’O’’ vahiydir.

Vahyin başlangıcı ilham olup, kemâli sadece Peygamberimize aittir. Peygamberimize, Cebrâil aracılığıyla  gelen vahiy özel vahiy olup, Peygamberimizin vefâtından sonra kesilmiştir.

Allah’ın kuluna feyzinden ilham ettiği şey iki kısımdır. Birincisi Hz. Peygambere Cebrâil aracılığıyla gelen vahiy olup hiç değişikliğe uğramadan nakil olur. Çünkü Peygamber ümmidir ve Allah’tan aldığı vahyi akıl ve zan süzgecinden geçirmez. Ahmet’tir, vahyin alıcısıdır.

İkincisi ise, Allah’ın bizzat vâsıtasız olarak kulların kalplerine ilham etmesidir. Bu hâl sadece evliya ve sâlih kullara özeldir. Vâsıtasız olan feyze vahy-i dil (gönül vahyi) denir. Bu konuyu Hz. Mevlâna, Mesnevi’sinde sık sık işlemiştir.

Allah'ın emri ister vâsıtalı, ister vâsıtasız olsun; kudretli emirdir ki dilerse Cebrâil aracılığıyla Meryem'e rûh gönderir ve onun vücuduna üflenen bu rûhla Meryem'den Îsâ gibi bir Nebi doğar.(Rûh olan Cebrâil, nefs olan Meryem'e tesir edince, kalbin çocuğu olan Îsâ/Rûhullah doğar)

Aynı büyük Allah, nefisleriyle maddi varlıklarını kendi yolunda yok edenlere seslenir. Bu sesleniş ister vahiy gibi rûha ilham sûretiyle, ister bir Velisi veya Nebisi vasıtasıyla olsun onlara buyurur ki;

‘’Ey  benim yolumda mecâzi varlıklarından geçip hakîkatim şehrahına (yoluna) adım atan dostlarım. Siz benim yakınlarımsınız. Bu dost sedâsını işitin. Sizler daha insan vücûdu içinde ve beşeriyet örtüsü altında iken bana bu kadar yakın oldunuz, ben sizi ebediyetle haşır neşir ettim. Mâdemki kendiliğinizden yok oldunuz, benimle bâki olup dönün ve size gelen, size yaklaşan öteki  kullarımı uyandırın. Onlara bana varmanın, bana kavuşmanın yolunu gösterin.’’

Böyle sözler çok kere Hak’kın kullarından birinin veya bir kaçının ağzından duyulursa da aslında onlara söyleten Allah’tır.